Stel je voor: een zonnige ochtend, gevuld met het gezoem van honingbijen terwijl ze druk bezig zijn met het verzamelen van nectar en stuifmeel. Dit is slechts een glimp van wat je te wachten staat wanneer je de spannende reis naar het worden van een imker begint. In deze handleiding delen we een beetje geschiedenis, waardevolle inzichten, tips en richtlijnen om je te helpen bij elke stap van je reis, van het opzetten van je eerste bijenkorf tot het oogsten van je eigen honing. Ben je klaar om de fascinerende wereld van bijenteelt te verkennen? Laten we beginnen!

• Onderzoek doen: Begin met het leren over bijen en de basisprincipes van bijenteelt. Er zijn tal van boeken, online bronnen, en mogelijk lokale workshops of cursussen die je kunt volgen om meer te leren over bijenteelt.
• Sluit je aan bij een imkervereniging: Zoek naar een imkervereniging in jouw regio en sluit je bij hen aan. Dit geeft je de mogelijkheid om te netwerken met andere imkers, kennis te delen en ondersteuning te krijgen. Hierdoor ben je ook verzekerd, zie verzekeringen voor meer info.
• Sluit je aan bij het FAVV: Om je aan te sluiten als imker bij het FAVV, moet je je eerst registreren, je bijenstanden registreren & toekomstige inspecties ondergaan. Dit is ten voordele van de nationale gezondheid van onze bijen. Je hebt bijvoorbeeld een meldingsplicht bij het detecteren van Amerikaans vuilbloed. Meer info hier...
• Basisuitrusting aanschaffen: Investeer in de benodigde uitrusting, zoals bijenkorven, beschermende kleding, gereedschap en andere benodigdheden. Je kunt deze meestal kopen bij gespecialiseerde imkerijwinkels of online.
• Zoek een mentor: Als je kunt, zoek dan een ervaren imker die bereid is om je te begeleiden en je te helpen bij het opstarten. Een mentor kan waardevol advies geven en je begeleiden bij het beheren van je bijen.
• Selecteer een locatie: Kies een geschikte locatie voor je bijenkorven, zoals eentje met vroege ochtendzon en schaduwachtig na 14u. Zorg ervoor dat de plek voldoende voedselbronnen heeft voor de bijen en dat het niet te dicht bij bewoonde gebieden ligt.
• Begin met een kleine bijenkorf: Als beginner is het verstandig om te beginnen met één of twee bijenkorven, zodat je kunt leren en groeien voordat je meer bijen gaat beheren.
• Leer bijeninspectie en bijenverzorging: Leer hoe je de bijen moet inspecteren, ziekten kunt herkennen en hoe je voor je bijen moet zorgen. Regelmatige inspecties zijn essentieel voor het behoud van gezonde bijenkolonies.
• Geduld hebben: Bijenteelt vergt geduld en consistentie. Verwacht niet meteen grote hoeveelheden honing of perfecte resultaten. Het kost tijd om de vaardigheden te ontwikkelen en ervaring op te doen.
• Blijf leren: Blijf op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen en technieken in de bijenteelt. De praktijk evolueert voortdurend, dus blijf openstaan voor nieuwe informatie en blijf leren.

Door deze stappen te volgen, gedisciplineerd te blijven en door je eigen bedrijfsmethode te ontwikkelen, kun je een succesvolle imker worden en genieten van de fascinerende wereld van bijenteelt.

Een bijenvolk bestaat in de zomer uit ongeveer 50 à 60.000 bijen. 's Winters zijn dat er ongeveer 20.000. Ze zijn gehuisvest in bijenkasten of bijenkorven. Een volk is samengesteld uit één koningin, enkele duizenden darren (mannelijke bijen) en werkbijen of werksters. Darren zijn alleen 's zomers aanwezig, hun speciale taak is het bevruchten van een jonge koningin. De snelste en beste dar mag paren met hare Majesteit. Voor dit voorrecht moet hij een zware tol betalen, want na de daad sterft hij onherroepelijk. Tegen de herfst, als er geen jonge koninginnen meer zijn, jagen de werksters de nog aanwezige darren de kast uit. In imkerstaal spreekt men van de "darrenslacht".

De koningin wordt in imkerstaal ook "moer" genoemd. Zij legt in het voorjaar 1200 tot 2000 eitjes per dag. Na drie dagen komen de eitjes uit. De pasgeboren larfjes worden zes dagen lang door voedsterbijen gevoed. Daarna verpopt het larfje zich. Van ei tot koningin bedraagt de cyclus 16 dagen, van ei tot werkbij 21 dagen en van ei tot dar 24 dagen. Een werkbij leeft 's zomers ongeveer 6 weken: drie weken als huis- en binnenbij en drie weken als buitenbij, veld- of haalbij. In de binnendienst functioneert zij voornamelijk als voedsterbij en ratenbouwster, maar ook het "poetsen" van de cellen, het schoonhouden van de kast, het bewaken van het vlieggat en het in ontvangst nemen en opbergen van de nectar behoort tot haar taken. Een veldbij oogst nectar, stuifmeel, water en propolis (harsachtige stof afkomstig van planten, door de bijen gebruikt als kit).

In het najaar is er geen broed meer te verzorgen; bijen houden daardoor als het ware een hoeveelheid energie over, die wordt opgespaard in het zogenoemde eiwit-vetlichaam. Imkers spreken over "vette" bijen. Daarmee zijn ze in staat te overwinteren. In plaats van zes weken blijven ze 6 tot 9 maanden in leven.

De honingbij levert een aantal specifieke producten zoals: honing, stuifmeel (pollen), was, koninginnebrij, propolis, bijengif. Tevens is ze enorm belangrijk voor de bestuiving.

• Bestuiving: Veel culturen zijn afhankelijk van bestuiving door bijen. De belangrijkste daarvan: steenvruchten (zoals kers en pruim), pitvruchten (zoals appel en peer), besvruchten (zoals framboos), pronk- en tuinbonen, klavers, koolsoorten en verschillende kasteelteelten, zoals: tomaat, meloen, paprika enz. Ook voor de bestuiving van tal van bomen, struiken en wilde bloemen is de honingbij onmisbaar.
• Honing: Op drachtplanten halen de bijen nectar, die wordt omgezet in honing en daarna opgeslagen in de raten.
• Pollen (stuifmeel): Onmisbaar voor de voeding van larven. Zodra de bloeien in de omgeving van een bijenvolk stuifmeel leveren gaat de koningin op grote schaal eieren leggen. Sommige imkers verzamelen ook zelf pollen, want deze bevatten voor de mens essentiële voedingsstoffen.
• Was: Het bouwmateriaal van de bijen. Ze maken er raten (cellen) van voor hun broed en voor de opslag van pollen en honing. Vrijgekomen was biedt veel industriële toepassingen zoals kerkkaarsen, lippenstift, zetpillen en zelfs snoepgoed.
• Propolis: Bijen verzamelen propolis, een sterk antiseptisch middel. Dit halen ze van de knoppen van diverse soorten bomen. Ze gebruiken propolis als kitstof voor het verstevigen van de raten en het dichten van kieren in hun woning. (Je kan het vergelijken met de mens die voor deze taken "siliconen" gebruikt.) Menige imker verzamelt propolis om er tinctuur of zalf van te maken, een uitstekend middel tegen wonden en huidinfecties. Verwerkt in bonbons is het een uitstekend middel tegen keelpijn.
• Koninginnebrij: Het voedsel voor een tot koningin gepromoveerd larfje en tevens het dagelijkse menu van Hare Majesteit. De gelei wordt toegepast in geneeskrachtige middelen en huidcrèmes. Er zijn imkers die dit product verzamelen, maar dat is geen sinecure.
• Bijengif: In enkele landen wordt bijengif ingezameld ten behoeve van de farmaceutische industrie. Er worden onder meer anti-reumapreparaten van gemaakt. Voor zover bekend komt reuma bij imkers minder voor.

• Januari - Februari: Het is winter, de bijen houden zich in hun woning warm door dicht bij elkaar te kruipen, te bewegen en te eten van hun voorraad. In het hartje van de bijentros begint de koningin eitjes te leggen. Wanneer de buitentemperatuur stijgt tot 10°C houden de bijen een reinigingsvlucht. Ze vliegen buiten en ontlasten hun darmen, tevens beginnen ze het afval uit de kast naar buiten te dragen.
• Maart - April: De lente is in aantocht, de natuur ontwaakt, de koningin legt steeds meer eitjes, soms wel 2000 per dag. De haalbijen brengen naastig stuifmeel en nectar naar de kast. Het bijenvolk maakt zich klaar voor de voorjaarsdracht.
• Mei - Juni: In onze streken loopt de voorjaarsdracht van ongeveer 20 april tot 20 mei. Het bijenvolk is nu enorm aangedikt. In de beste volken kunnen wel 60.000 bijen aanwezig zijn. De imker plaatst boven zijn kasten de honingzolders. Om veel honing te oogsten moet men voldoen aan 3 factoren. Ten eerste, je moet veel bijen hebben. (Sterke volken). Ten tweede, je moet veel bloemen hebben. (De bijenweide). Ten derde, je moet goed weer hebben. (Een 14 dagen met temperaturen tussen 20° en 24° C is ideaal). Doordat het bijenvolk nu zo groot is geworden komt het ook in zwermstemming. Dit wil zeggen dat het aan voortplanten denkt. Een voorteken van het zwermen is de baardvorming. Aan de ingang van de bijenkast hangen de bijen in slierten aan elkaar. Als je het zwermen observeert kan je zien dat plots alle activiteit stil valt. Na een tijdje verlaten de bijen massaal de kast, ze gusten als een waterval naar buiten. Ook de oude koningin gaat mee. Ze vliegen een tijdje rond en vormen dan aan een boom of stuk een grote klomp bijen. De imker spreekt van een voorzwerm. Hij schept die zwerm en plaatst ze in een nieuwe bijenkast. Van het oorspronkelijke volk kunnen nog zwermen afkomen, dit zijn de nazwermen. Deze zijn merkelijk kleiner dan een voorzwerm en de koningin is een maagdelijke. Dit wil zeggen dat ze nog niet met een dar heeft gepaard. In zijn productievolken probeert de imker het zwermen met allerlei bedrijfsmethoden tegen te gaan, veel zwermen is weinig honing. Als hij daar in slaagt kunnen de honingzolders bomvol heerlijke honing zitten. De avond voor het oogsten plaatst hij een bijenuitlaat en 's anderendaags kan hij de honingzolders afnemen. De raten zijn verzegeld, dit is een dun dekseltje van was. Hij neemt dit weg met een ontzegelmes of vork en plaatst de raat in een radiaalslinger. Door het draaien vliegt "het vloeibare goud" eruit. Het stroomt langs de wanden naar beneden en komt zo via een zeef in de rijper terecht. Na enkele dagen roeren kan de imker de honing op potten trekken. Heerlijk zo'n potje honing uit uw eigen streek.
• Juli - Augustus - September: De periode van de zomerdracht, maar ook van de darrenslacht. Na de voorjaarsdracht kan de imker bij goed weer nog een 2de keer oogsten. Rond 20 juli is deze dracht voorbij, ook de zwerm­tijd is voorbij. De legcurve van de koningin begint te minderen. De darren zijn overbodig geworden en worden door de werksters naar buiten gesleurd. De imker heeft het grootste deel van de honing afgenomen en voedert zijn kasten nu met een suikersiroop. Ieder volk moet zo'n 15 kg suiker krijgen om de winter door te kunnen. Nu moeten de bijen extra goed verzorgd worden. Want alle bijen geboren vanaf augustus zijn winterbijen en de garantie op een nieuw seizoen.
• Oktober - November - December: De populatie is gezakt tot 20.000 bijen, ze beschikken over een goede voorraad suiker/honing en stuifmeel. Langzaam aan valt de eierleg bij de koningin stil. De wintertros wordt gevormd. De imker maakt van deze periode gebruik om zijn materiaal te verzorgen. Ook het lezen van vaktijdschriften, het opzoeken van nieuwe info op het world wide web behoort tot zijn taken. Wie last krijgt van de vervelende winterkwaaltjes kan bij de imker uit zijn buurt een potje honing halen. Alle Vlaamse imkers zijn trots op het product van hun bijen.

Terwijl we ons avontuur door de bijenteelt afsluiten, laten we niet vergeten hoe deze kleine wezens een onschatbare rol spelen in ons ecosysteem en onze voedselvoorziening. Als imker ben je niet alleen een bewaker van bijen, maar ook een hoeder van de natuurlijke wereld.

Dus, terwijl je je eerste korf opzet, herinner jezelf eraan dat elke inspectie, elke handeling van zorg, en elke druppel honing een bijdrage is aan het welzijn van deze vitale schakels in ons ecosysteem. Blijf leren, blijf groeien, en vooral, blijf genieten van de zoemende geluiden van de bijen terwijl ze hun magie verspreiden.

Mogen jouw bijenkolonies bloeien en je honing overvloedig zijn. En moge je pad als imker gevuld zijn met vreugde, verwondering en een diep gevoel van verbondenheid met de natuur.
Op naar nieuwe horizonten, nieuwe ontdekkingen, en een wereld vol zoete overvloed. De wereld van bijenteelt wacht op jou - laat je reis beginnen!